842
Helvetica Chimica Acta Vol. 87 (2004)
(m, 12 H, HÀC(4), HÀC(3')); 8,24 8,66 (m, 12 H, HÀC(1), HÀC(2')); 8,80 9,42 ( m, 4 H, HÀC(3)); 9,75
9,92 (m, 4 H, HÀC(4')). 31P{1H}-NMR (162 MHz, CDCl3): 31,55 (br. s). FAB-MS (CH2Cl2/NOBA): 1187 (100,
M ), 2374 (23, M2 ). Anal. ber. f¸r C64H52N8O8P4 (1186,5): C 64,73, H 4,55, N 9,44; gef.: C 64,40, H 4,87, N 9,12.
{(Phthalocyanin-2,9,16,23-tetrayl-kN29,kN30,kN31,kN32)tetrakis[ethyl-phenylphosphinato](2 À)}kupfer
([Cu(9)]). Wie f¸r [Zn(7)] beschrieben, mit 890mg (3,00mmol) 8, 0,46ml (3,00 mmol) DBU, 40,0 ml EtOH
und 135 mg (1,00 mmol) CuCl2 (20h). SC (Kieselgel, CHCl 3/MeOH 9 :1) liefert [Cu(9)] (450mg, 48%). Blaue,
purpurgl‰nzende Kristalle. Schmp. >3008. IR (KBr): 3060w (arom. CÀH), 2980w, 2930w, 2910w (aliph. CÀH),
1610m, 1505m (CC), 1445s (PÀPh), 1235s (PO), 1035s (PÀOÀC). 1H-NMR (400 MHz, CDCl3): 1,61
(m, 4 MeCH2O); 4,13 (m, 4 MeCH2O); 7,48 11,9 (m, 32 arom. H). 31P-NMR: Tab. 3. Anal. ber. f¸r C64H52Cu-
N8O8P4 (1248,0): C 61,54, H 4,17, N 8,97; gef.: C 60,37, H 4,90, N 8,20.
{(Phthalocyanin-2,9,16,23-tetrayl-kN29,kN30,kN31,kN32)tetrakis[ethyl-phenylphosphinato](2À)}zink ([Zn(9)]).
Wie f¸r [Zn(7)] beschrieben, mit 890mg (3,00mmol) 8, 0,46 ml (3,00 mmol) DBU, 40.0 ml EtOH und
136 mg (1,00 mmol) ZnCl2 (20h). SC (Kieselgel, CHCl 3/MeOH 9 :1) liefert [Zn(9)] (490mg, 53%). Tiefblaue,
purpurgl‰nzende Kristalle. Schmp. >3008. IR (KBr): 3070w, 3060w (arom. CÀH), 2990w, 2940w, 2910w (aliph.
CÀH), 1610m, 1490m (CC), 1440s (PÀPh), 1240s (PO), 1030s (PÀOÀC). 1H-NMR (400 MHz, CDCl3):
1,38 (m, 4 MeCH2O); 4,11 (m, 4 MeCH2O); 7,44 10,0 (m, 32 arom. H). Anal. ber. f¸r C64H52N8O8P4Zn
(1249,9): C 61,44, H 4,16, N 8,96; gef.: C 60,94, H 4,66, N 8,46.
{(Phthalocyanin-2,9,16,23-tetrayl)tetrakis[ethyl-phenylphosphinat]}nickel(2 )3) ([Ni(9)]). Wie f¸r
[Zn(7)] beschrieben, mit 800 mg (2,70 mmol) 8, 0,46 ml (3,00 mmol) DBU, 40,0 ml EtOH und 130 mg
(1,00 mmol) NiCl2 (40h). SC (Kieselgel, CHCl 3/MeOH 9 :1) liefert [Ni(9)] (250mg, 30%). Tiefblaue,
gl‰nzende Kristalle. Schmp. >3008. IR (KBr): 3290w (NH), 3050w (arom. CÀH), 2990w, 2930w, 2900w (aliph.
CÀH), 1605m, 1520m (CC), 1435s (PÀPh), 1225s (PO), 1020s (PÀOÀC). 1H-NMR (400 MHz, CDCl3):
À1,00, À1,90(br. s, 2 NH); 1,67 (m, 4 MeCH2O); 4,49 (m, 4 MeCH2O); 7,43 9,91 (m, 32 arom. H).
4-(Diphenylphosphinyl)benzol-1,2-dicarbonitril (10). Entsprechend der Herstellung von 5, mit 5,17 g
(25,0mmol) 4, 390mg (3,00mmol) NiCl 2 und 9,20g (40,0mmol, 8,60ml) Ethyl-diphenylphosphinit (bei 150 8,
dann noch 30min bei 150 8). Abfiltrieren von NiCl2, SC (Al2O3/CHCl3) und Digerieren mit Et2O ergeben 10
(4,92 g, 60%). Farblose Nadeln (aus Et2O). Schmp. 128 128,58. UV (CH2Cl2): 274 (1800), 289 (1500), 298
(1600). IR (KBr): 3100w, 3080w, 3060w, 3030w (arom. CÀH), 2240m (CꢀN), 1590w, 1480w (CC), 1435s
(PÀPh), 1200s (PO). 1H-NMR (400 MHz, CDCl3): 7,52 7,57 (m, 4 H, HÀC(3')); 7,62 7,69 (m, 6 H,
HÀC(2'), HÀC(4')); 7,92 (ddd, 3J 7,46, 5J 1,4, 4J(P,H) 2,1, HÀC(5)); 8,07 (dd, 4J 1,4, 3J(P,H) 11,8,
HÀC(2)); 8,09 (ddd, 3J 7,46, 4J 1,4, 3J(P,H) 10,9, HÀC(6)). 31P-NMR (162 MHz, CDCl3): 26,87. 13C-NMR
(101 MHz, CDCl3; J(C,P)): 114,6 (d, 4J 1,5, C(4)); 116,2 (d, 1J 13,1, C(1)); 118,4 (d, 3J 3,0, C(3)); 129,1
(d, 3J 12,5, C(3')); 129,9 (d, 1J 107, C(1')); 131,9 (d, 2J 10,1, C(2')); 133,1 (d, 4J 2,8, C(4')); 133,3 (d, 2J
11,4, C(6)); 136,2 (d, 2J 24,5, C(2)); 136,3 (d, 3J 26,2, C(5)); 140,0 (s, CNÀC(3)); 140,9 (s, CNÀC(4)). EI-
MS (70 eV): 327 (100, M ), 249 (47, [M À Ph] ), 201 (34, Ph2PO ), 185 (23, Ph2P ). Anal. ber. f¸r C20H15N2O2P
(328,3): C 73,16, H 3,99, N 8,53; gef.: C 73,18, H 3,98, N 8,58.
2,9,16,23-Tetrakis(diphenylphosphinyl)phthalocyanin (11). Wie f¸r 7/6 beschrieben, mit 657 mg
(2,00 mmol) 10, 330 mg (2,00 mmol, 0,30 ml) DBU und 40,0 ml EtOH (20 h). SC (Kieselgel, CHCl3/MeOH
9 :1) liefert 11 (236 mg, 36%). T¸rkisfarbener Kristalle. Schmp. >3008. UV/VIS (CH2Cl2): 251 (sh, 47000), 274
(35000), 293 (39000), 344 (93000), 606 (35000), 636 (62000), 645 (sh, 59000), 664 (148000), 700 (156000). IR
(KBr): 3280w (NH), 3050w (arom. CÀH), 1600m, 1495m (CC), 1430s (PÀPh), 1180s (PO). 1H-NMR
(400 MHz, CDCl3): À4,04, À1,0(2 s, 2 NH); 7,50 9,92 ( m, arom. H). 31P{1H}-NMR (162 MHz, CDCl3): 29,02;
29,84; 29,95; 30,11; 30,17. FAB-MS (CH2Cl2/NOBA): 1315 (100, M ), 1316 (78, [M H] ). Anal. ber. f¸r
C80H54N8O4P4 (1315,2): C 72,99, H 4,10, N 8,51; gef.: C 71,41, H 4,60, N 8,42.
[2,9,16,23-Tetrakis(diphenylphosphinyl)phthalocyaninato(2À)-kN29,kN30,kN31,kN32]kupfer ([Cu(11)]).
Wie f¸r [Zn(7)] beschrieben, mit 148 mg (1,10mmol) CuCl 2, 1,31 g (4,00 mmol) 10, 80ml EtOH und 660mg
(4,00 mmol, 0,60 ml) DBU (40 h). ‹bliche SC liefert [Cu(11)] (665 mg, 48%). T¸rkisfarbenes Kristallpulver.
Schmp. >3008. UV/VIS (CH2Cl2): 223 (126000), 257 (72000), 287 (33000), 344 (95000), 611 (47000), 651
(46000), 680 (204000). IR (KBr): 3050w (arom. CÀH), 1600m, 1495m (CC), 1435s (PÀPh), 1185s (PO).
1H-NMR (400 MHz, CDCl3): 7,60, 7,87 (m, 8 Ph); 8,25, 10,0 12,0 (m, 12 arom. H). FAB-MS (CH2Cl2/NOBA):
1376 (100, M ). Anal. ber. f¸r C80H52CuN8O4P4 (1376.7): C 69,73, H 3,77, N 8,13; gef.: C 69,75, H 4,08, N 8,08.
[2,9,16,23-Tetrakis(diphenylphosphinyl)phthalocyaninato(2À)-kN29,kN30,kN31,kN32]zink ([Zn(11)]). Wie
f¸r [Zn(7)] beschrieben, mit 1,30g (4,00mmol) 10, 660mg (4,00mmol) DBU, 150mg (1,10mmol) ZnCl 2 und
80ml EtOH (40h). SC liefert [Zn( 11)] (453 mg, 33%). Purpurgl‰nzende, blaue Kristalle. Schmp. >3008. UV/
VIS (CH2Cl2): 225 (117000), 248 (56000), 271 (sh, 34000), 349 (64000), 369 (sh, 55000), 619 (34000), 683
(150000). IR (KBr): 3060w (arom. CÀH), 1600m, 1490m (CC), 1440s (PÀPh), 1180s (PO). 1H-NMR